شرکت نگین سبز پویش عسلویه

مشخصات و طبقه بندی جوندگان (موش)

کلیات جوندگان :

موش ها متعلق به راسته جوندگان Rodentia از رده بسیار بزرگ پستانداران می باشند نام جوندگان Rodentia از کلمه لاتین Rodere به معنی جویدن اقتباس شده است. راسته جوندگان شامل بیش از ۲۰۰۰ گونه و ۳۰ خانواده می باشند از جهت اندازه و وزن تفاوت های بسیار زیادی در بین جوندگان دیده می شود به نحوی که کوچکترین جونده، موشی با وزن ۵ گرم و بزرگترین آنها جونده ای با وزنی بیش از ۷۰ کیلوگرم می باشد.

از لحاظ بیولوژی و اکولوژی نیز تفاوت های بسیار زیادی در بین آنها وجود دارد برخی از گونه ها در بالای درختان زندگی می کنند در حالی که گروهی دیگر در زیر زمین زندگی می کنند و به ندرت از زیر زمین خارج می شوند تعدادی از موش ها و جوندگان زندگی وابسته به آب دارند و محل زیست آنها در کنار آب است و برخی دیگر به زندگی در نواحی خشکی و بیابانی خو گرفته اند.

همچنین رفتارهای کاملا متفاوتی در بین جوندگان مختلف دیده می شود به ویژه رفتارها و خصوصیات حرکتی متنوع و متفاوتی از قبیل پریدن، بالا رفتن، شنا کردن، دویدن، حرکات سریع، حفر زمین و حرکت در زیر زمین در بین انواع مختلف دیده می شود از جهت زندگی اجتماعی نیز سیستم های مختلف و گوناگون در جوندگان وجود دارد.

موش ها و جوندگان قادر به تغذیه از انواع مواد غذایی اعم از حیوانی و گیاهی هستند و از موادی نظیر ریشه، ساقه، پوست، برگ، میوه و دانه گیاهان، حشرات و موجودات کوچک و حتی از فضولات سایر حیوانات و جوندگان تغذیه می کنند.

جوندگان در میان پستانداران بزرگترین راسته را تشکیل می دهند و از جهت پراکندگی و وفور بیشترین حد را در مقایسه با سایر پستانداران دارند و تقریبا به غیر از قطب جنوب در تمام نقاط جهان یافت می شوند. در کشور ما جوندگان از لحاظ گونه تقریبا یک سوم پستانداران می باشند در جوامع طبیعی نقش ویژه ای در زنجیره های غذایی ایفا می کنند.

از سویی به عنوان غذای بسیاری از موجودات شکارچی مطرح هستند و از سوی دیگر با تغذیه کردن از موجودات کوچکتر به ویژه حشرات و بندپایان، موجب کنترل جمعیت آنها می شوند.

راسته جوندگان شامل سه گروه عمده می شوند که عبارتند از گروه سنجاب شکلان یا Sciuromorpha، گروه تشی شکلان یا Hystrichomorpha و گروه موش شکلان یا Myomorpha . موش های اهلی (راتوس ها و موش خانگی) جزء خانواده Muridae (موش های اهلی) می باشند.

موش های خانواده Muridae جوندگان بسیار موفقی هستند و در اغلب نقاط جهان اعم از مناطق استوایی، گرمسیر و نیمه گرمسیر و مناطق نیمه قطبی وجود دارند. برخی در صحاری گرم و گروهی دیگر در مناطق سردسیر حتی تا ۱۰ درجه زیر صفر زندگی می کنند. از نظر ارتفاع محل زندگی، از ارتفاع ۴۰۰۰ متر بلندتر از سطح زمین تا ۵۰۰ متر پایین تر از سطح زمین یافت می شوند.

از دلایل موفقیت خانواده Muridae می توان به قدرت سریع تطابق و سازش یافتن با انواع محیط ها و موقعیت های مختلف و همچنین توانایی آنها در تغذیه از انواع مواد غذایی را ذکر کرد.

سه نوع موش شامل موش سقف یا Rattus Rattus ، موش نروژی یا Rattus Norvegicus و موش خانگی یا Mus Musculus که به عنوان آفات بین المللی مطرح هستند، در این خانواده جای دارند و تحت عنوان موش های اهلی یا شهری از آنها یاد می شود.

موش خانگی که از نظر طبقه بندی متعلق به جنس Mus Sp. است دارای جثه کوچک در حد گنجشک می باشد در حالیکه راتوس ها (از جمله موش سقف و موش نروژی) به لحاظ طبقه بندی متعلق به جنس Rattus هستند، دارای اندازه ای متوسط می باشند و اصطلاحا به آنها رات یا رت (Rat) گفته می شود.

موش ها از روی انتخاب نوع زیستگاه و از روی محل هایی که حرکت می کنند می توان آنها را طبقه بندی کرد. جوندگان به جای اینکه روی نوک پنجه راه بروند کاملا کف پنجه را روی زمین قرار می دهند و حرکت می کنند.

موش نروژی تا اندازه ای عادت به زندگی در تونل ها و کانالهایی که خود حفر می کند دارد و پنجه آنها تا حدودی برای کندن زمین اختصاص یافته است. در مقابل Rattus Rattus (موش سقف) تمایل به زندگی در بلندی دارد و زمان کوتاهی را روی زمین صرف می کند.

موش نروژی Rattus Norvegicus (موش فاضلاب)

موش فاضلاب یا نوروژی : این موش به نام های موش فاضلاب، موش قهوه ای، موش انبار، موش کشتی و موش بندر نیز خوانده می شود. موش نروژی موشی چاق تر از دو موش دیگر است، عادت به زیستن در مناطق گرمسیری دارد. پوزه آن گرد، و گوش هایش نسبتا کوتاه و ضخیم و دارای موهای ریز می باشد.

پوست زبر و خشنی دارد که در قسمت پشتی به رنگ قهوه ای و در قسمت شکمی سفید تا خاکستری می باشد، طول دم کوتاهتر از مجموع سر و تنه است. جنس ماده دارای ۱۲ پستان می باشد که سه جفت آن روی سینه و سه جفت دیگر در کنار کشاله ران واقع شده است.

موش نروژی گونه ای است که تمایل به زندگی جمعی دارد و تحت شرایط مطلوب کلنی هایی (مجموعه ای از افراد که باهم زندگی می کنند) با جمعیت بیش از چند صد راس موش نروژی تشکیل می دهد. به طور کلی افراد هر کلنی نسبت به افراد سایر کلنی ها خصوصیات تهاجمی دارند.

موش نروژی تمایل شدیدی برای حفر تونل و ایجاد سوراخ در زمین دارد به خصوص در توده های خاک، در زیر محل های پوشیده و امن مثل زیر توده های سنگ و چوب، در داخل ساختمان ها در فضای بین دیوارها، زیر کف ساختمان، زیر توده های زباله و کنار محل هایی که آب وجود دارد تونل حفر می کند با سوراخ هایی که این گونه در اطراف نهرها و رودخانه ها ایجاد می کند باعث هرز رفتن آب می شود.

موش نروژی از شرق آسیا و احتمالا از چین منشا گرفته است و از این ناحیه همراه با گسترش شهرنشینی و حمل و نقل، به تدریج به سمت غرب انتقال یافته است. این موش در قرن ۱۸ وارد اروپا شده است. در حال حاضر موش نروژی انتشار جهانی دارد اگر چه در مناطق گرمسیر در سواحل و بنادر بیشتر یافت می شود این گونه در گذشته از طریق حمل و نقل کالا به وسیله کشتی به اکثر نقاط جهان راه یافته اما در برخی مناطق شهری انتشار گسترده ای پیدا کرده است.

در مناطق شهری این گونه به فراوانی در داخل و اطراف ساختمان ها، در زیر زمین ها، انبارها، کشتارگاه ها و مجاری فاضلاب یافت می شود. اصولا در شهرها ایستگاه های راه آهن و انبار های کالا ممکن است از مناطق آلوده موش به شمار آید.

و از این روی پتانسیل انتقال موش از این طریق به سایر نقاط را نباید نادیده گرفت در مناطق روستایی موش نروژی معمولا به انبار محصولات کشاورزی، سیلوها، انبار غله، دامداری ها و مرغداری ها حمله می کند و از این جهت خسارارات اقتصادی زیادی وارد می سازد. زباله ای تلنبار شده یک محیط بسیار جلب کننده برای موش نروژی می باشد این موش اساسا یک گونه زباله دوست است و با رغبت زیادی از آن تغذیه می کند.

در برخی از کشورها نظیر ایتالیا، اسپانیا، امریکا و ترکیه موش نروژی را در مزارع برنج نیز یافته اند که به عنوان آفت از این محصول تغذیه می کند در برخی مناطق مدیترانه شرقی راتوس نروژیکوس، جانشین راتوس راتوس (یا موش سقف) شده است و پراکندگی آن در حال گسترش می باشد.

انتشار این موش در ایران : در سراسر ایران گسترش دارد. در گذشته انتشار این موش به نواحی ساحلی جنوبی و شمالی کشور محدود می گشت، اما با گذشت زمان، افزایش سرعت حمل و نقل کالاها، تغییرات زیادی که در شهرها به وقوع پیوسته و عدم توجه به بهسازی محیط و اصول شهرسازی، انتشار این موش به نقاط مرکزی و فلات کشور نیز کشیده شده است و گزارش هایی مبنی بر حضور این موش از سایر شهرها نیز در دست می باشد.

موش سقف Rattus Rattus

موش سقف : به این موش، موش کشتی و موش سیاه نیز اطلاق می شود. موشی چابک با اندازه متوسط و بدنی کشیده است. رنگ آن از خاکستری روشن و خاکستری تیره تا سیاه کاملا متفاوت می باشد. معمولا این اختلاف رنگ در نوزادان بیشتر دیده می شود. ولی عمدتا بالغین این موش سیاه و تیره رنگ می باشند و از این روی برخی به آن موش سیاه می گویند.

این گونه دارای پوزه ای کشیده، چشم های برجسته و گوش های ظریف، بلند و فاقد مو می باشد به نحوی که اگر گوش ها خم شوند روی چشم های جانور را می پوشاند (تفاوت با موش نروژی یا موش فاضلاب). طول دم از مجموع طول سر و بدن بلندتر است. ماده ها دارای ۱۰ پستان می باشند که دو جفت آن روی سینه و سه جفت کشاله ران می باشد

راتوس راتوس یا موش سقف در محیط های طبیعی کلنی های کوچکی تشکیل می دهد و به صورت خانواده های کوچک زندگی می کند. این گونه در شرایط یکسان کلنی های بزرگی مثل موش نروژی (موش فاضلاب) تشکیل نمی دهد. اعضای یک گروه نسبت به هم همبستگی دارند و سایر راتوس راتوس های کلنی دیگر را از خود دور می کنند.

بر حسب شرایط محیط در داخل یا خارج اماکن انسانی زندگی می کنند این موجود گونه ای است که تمایل بالا رفتن از اجسام را دارد و در اماکن انسانی تمایل به زندگی در بلندی و اغلب در زیر سقف های کاذب و زیرشیروانی ها را دارد از این جهت اغلب به نام موش سقف که در واقع مبین زیستگاه این موش در داخل بناها و ساختمان ها است، خوانده می شود.

زیستگاه های طبیعی آن کناره های رودخانه ها تا جنگل های پر باران متفاوت است. راتوس راتوس در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر در خارج از اماکن و روی درختان بسر می برد و در برخی نقاط مثل قربس، جنوب فرانسه و اسپانیا زیستگاه سنجاب های درختی را اشغال کرده و از دانه های درختان و گیاهان تغذیه می کند و در آن نواحی به عنوان آفت گیاهان و محصولات کشاورزی مطرح است و محصولاتی از قبیل نیشکر، کاکائو، نارگیل و غیره مورد حمله قرار می گیرد.

راتوس راتوس در مناطق معتدله زیستگاه های متنوعی دارد از جمله در داخل منازل، آپارتمان ها، مغازه ها و فروشگاه ها، انبارها و رستوران ها در ارتباط نزدیکی با انسان بسر می برد این گونه معمولا در کشتی ها نیز یافت می شود و با حمل و نقل کالاها از قاره ای به قاره دیگر وارد شده است.

از آنجایی که در گذشته در اغلب کشتی ها این موش یافت می شده اشت به آن موش کشتی نیز می گویند. نظر به اینکه بعضی از این اسامی نظیر موش کشتی و موش بندر در مورد موش نروژی (موش فاضلابی) نیز بکار رفته است، لذا جهت اجتناب از اشتباه، در این نوشته تنها به نام راتوس راتوس یا موش سقف از این گونه یاد می شود.

امروزه موش سقف مثل موش نروژی دارای پراکندگی وسیعی در سطح جهان است و در بسیاری از نقاط شهری و روستایی یافت می شود در مورد اصل و منشاء این موش عقیده بر این است که از ناحیه ای در جنوب شرقی آسیا، منطقه ای در حدود جنوب چین، قسمت هایی از هند، اندونزی و فیلیپین منشاء گرفته است و از طریق هندوستان، زمانیکه تجارت رونق داشته به خاورمیانه و آفریقا راه یافته است.

راتوس راتوس در تمام قاره اروپا حضور دارد در ایران خصوصا در تهران طی چندین سال گذشته موش نروژی (موش فاضلابی) جانشین موش سقف گردیده است به عبارتی در تهران، موش فاضلابی به گونه غالب در شهر در آمده است شاید یک از دلایل آن وجود جوی ها آب باشد که حاصل از جمع آوری فاضلاب های سطحی در شهر تهران است به طوری که این جوها و کانال ها زیستگاه مناسبی برای موش های نروژی (موش فاضلاب) مهیا کرده است .

پراکندگی موش سقف در ایران : در تمام نواحی ساحلی خزر از آستارا تا گرگان و سواحل جنوبی ایران از چابهار تا بندرعباس، میناب، بوشهر، شیراز و همچنین در انبارهای کالا در خراسان و تمام نواحی تهران پراکنده است.

موش خانگی Mus Musculus

موش خانگی : موشی با اندازه کوچک است و در بسیاری از خانه ها، مغازه ها و انبارها یافت می شده است و انسان از گذشته های دور با این نوع موش و مزاحمت های آن آشنا بوده است.

این موش دارای جثه ای کشیده و کوچک با چشم ها و گوش های برجسته و مشخص است از جهت رنگ تفاوت های زیادی در این گونه دیده می شود رنگ بدن در سطح پشتی قهوه ای است که در آن لکه های خاکستری دیده می شود.

نوع وحشی آن معمولا کوچکتر و دم آن از طول سر و بدن کوتاهتر است. نوع وحشی تقریبا تمام عمر خود را خارج از اماکن انسانی بسر می برد معمولا در کلنی های کوچک مرکب از یک نر، چند ماده و فرزندان آنها باهم در یک لانه زندگی می کنند و در زمستان از غذاهای ذخیره شده در لانه ها خود استفاده می کنند.

به غیر از نوع وحشی، چندین شکل از موش خانگی که در ارتباط با انسان زندگی می کنند، نیز وجود دارد. موش خانگی اهلی، اندازه بزرگتری در مقایسه با نوع وحشی دارد. اندازه دم معمولا در نوع اهلی مساوی مجموع طول سر و بدن است. ماده ها دارای ۱۰ پستان می باشند که ۳ جفت در سینه و دو جفت آن در کنار کشاله ران قرار گرفته است.

موش خانگی که در اماکن مسکونی و نزدیک انسان زندگی می کند، نسبت به نوع وحشی، کمتر تمایل به حفر کندن زمین دارد و لانه خود را معمولا در محل های نگهداری مواد غذایی انتخاب می کند. هنگامی که شرایط محیطی کاملا مناسب و مطلوب باشد موش خانگی ممکن است به زندگی وحشی خود باز گردد و کاملا مستقل از انسان زندگی کند.

منشاء و مبدا اصلی موش خانگی مربوط به مدیترانه در اروپا و نواحی استپی در آسیا میانه بین ایران، آذربایجان و ارمنستان بوده است. نکته جالب توجه اینکه در همین محل انسان اولین بار کاشت و پرورش غلات را آغاز کرده است و این موش از همین محل با انسان و مواد غذایی ذخیره شده اش آشنا گردیده و از همین ناحیه به سایر نقاط جهان پراکنده شده است.

در ایران این موش پراکندگی گسترده ای از شمال تا جنوب کشور دارد. اخیرا در برخی نقاط که مبارزه با رات ها (موش نروژی و موش سقف) از طریق بهسازی محیط و با استفاده از سموم شیمیایی انجام می گیرد، جمعیت موش خانگی افزایش قابل ملاحظه ای یافته است و در حال حاضر انتشار این موش در حال گسترش است.

در حال حاضر موش خانگی وسیع ترین پراکندگی را در سطح جهان نسبت به سایر پستانداران (به استثنای انسان) دارد. موش خانگی بر حسب عادت، انبارهای مواد غذایی و سایر ابنیه را در مناطق روستایی و شهری آلوده می کند این گونه را در محل های متفاوتی از جمله در انبارهای نیشکر، برنج و غلات، محل های تجمع زباله، کنار برکه های آب شور و معادن زغال سنگ و حتی سردخانه های مواد غذایی نیز یافته اند.

بینایی موش ها با انسان متفاوت است و بینایی انسان بسیار بهتر از موش ها می باشد. انسان سه رنگ اصلی آبی، سبز و قرمز را در عالی ترین حد خود قادر به تفکیک و شناسایی است. در صورتی که موشها عمدتا دنیا را به صورت سیاه و سفید و در صورتی که قادر به تشخیص رنگ باشند، بسیار کم رنگ و رنگ پریده تر از آنچه واقعا هست، می بینند.

هرچند موش های اهلی اصولا شب فعال هستند اما زمان طلوع یا غروب آفتاب زمان هایی هستند که آنها فعال تر هستند به هر حال دنیایی که موش ها می بینند بسیار تیره و تار است و تنها از فاصله نزدیک قادر به دیدن دقیق اشیا هستند. با این وجود زاویه دید وسطع تری نسبت به انسان دارند این زاویه دید در موش ها ۱۰۵ درجه است در صورتی که در انسان این زاویه ۷۶ درجه می باشد.

موش ها معمولا از فاصله مشخصی قدرت تشخیص اجسام را دارند به عنوان مثال موش خانگی از فاصله ۱۵ متری و رات ها از فاصله ۱۰ متری می توانند حرکت اشیاء را تشخیص دهند و در این فاصله به خوبی قادر به تشخیص عمق و اندازه اشیاء هستند.

از آنجایی که عموما رنگ در جلب موش نسبت به مواد غذایی نقشی ندارد، از این رو اغلب طعمه های مسموم را رنگی تهیه می کنند تا اشتباها مورد استفاده انسان و سایر موجودات مفید قرار نگیرد.

ج) حس لامسه

برخلاف حس بینایی، حس لامسه موشها بسیار قوی می باشد. با توجه به اینکه موش ها در هنگام شب و یا در محل هایی تاریک فعالیت دارند، بینایی کمک چندانی به یافتن مسیر آنها نمی کند و قدرت درک آنها از محیط بیشتر از طریق حس لامسه آنها است.

حس لامسه توسط موهای روی پوزه، ابروها و همچنین موهای حساس بدن انجام می گیرد و با استفاده از این موهای حساس رفتارهای حرکتی و شناسایی موش در تاریکی انجام می گیرد. به اینگونه رفتارها که با استفاده از حس لامسه انجام می گیرد Thigmotaxis می گویند.

موهای روی پوزه فوق العاده حساس هستند و موش برای لمس اشیاء مختلف از آن استفاده می کند و به حیوان در یافتن مسیر کمک می کند موش ها در هنگام تماس با اجسام، این موها را چندین بار در ثانیه حرکت می دهند. موش ها در حفظ و نگهداری از این موهای حساس، نهایت دقت را می نمایند.

حس لامسه حاصل از موهای روی پوزه آنها به مراتب از حس لامسه انسان قوی تر است. موهای حساس بدن، موهای بلندی هستند که در تمام بدن پراکنده اند و هنگام حرکت، موشها معمولا قسمی از بدن را با سطوح دیوار یا اشیاء تماس می دهند و از این رو در محل های بسیار تاریک هم قادرند مسیر خود را بیابند. از این رفتار حرکتی موش در برنامه های مبارزه، تله گذاری و طعمه گذاری به خوبی می توان استفاده کرد.

د) حس چشایی

موش ها قادر به تشخیص مزه مواد غذایی هستند و طعم مواد غذایی مطلوب را از نامطلوب تشخیص می دهند اصولا موش ها موجوداتی همه چیز خوار هستند و قادر به تغذیه از انواع مختلف مواد غذایی و خوراکی می باشند هر چند که موادی که موش ها از آن تغذیه می کنند ممکن است برای انسان سمی و نامناسب باشد.

آنها مزه شور، شیرین، ترش، تلخ و حتی مزه مواد پروتئینی را به خوبی تشخیص می دهند و می توانند این مزه ها را در خاطر خود نگه دارند. از آنجاییکه موش ها در نقاط مختلف جهان پراکندگی دارند و در نقاط مختلف مواد غذایی گوناگون وجود دارد، باید مواد غذایی مختلف را همواره بچشند و مورد آزمایش قرار دهند و در صورت مناسب بودن از آن تغذیه کنند. این موضوع در مواجهه با مواد سمی و طعمه های مسموم خطر مهمی برای زندگی آنها محسوب می گردد.

موش ها در صورتی که مواد غذایی نامناسب باشد یا سبب بیماری در آنها گردد، در آینده از آن استفاده نخواهند کرد به هر حال موش در هر منطقه ای یک اولویت غذایی خاص دارند و مواد غذایی مشخصی را بیشتر ترجیح می دهند بنابراین شناخت اولویت ها یا ترجیح غذایی آنها در برنامه های مبارزه باید مورد توجه قرار گیرد.

ه) حس شنوایی

به طور کلی موش ها دارای قدرت شنوایی فوق العاده ای هستند، محدوده شنوایی انسان از ۱۶ – ۲۰ کیلو هرتز است اما موش های فاضلابی اصولا تا ۱۰۰ کیلو هرتز را درک می کنند. موش خانگی صداهایی با فرکانس حداکثر ۹۰ کیلو هرتز را می تواند تشخیص دهد. به طور کلی محدوده شنوایی موش ها بسیار بیشتر از انسان است و صداهای بیشتری را در مقایسه با انسان می شنوند.

به عنوان مثال صداهای حاصل از ارتعاش سیم داخل یک لامپ، جریان برق داخل سیم درون دیوار و صدای مانیتور روشن کامپیوتر، در محدوده شنوایی آنهاست. صداهایی مثل صدای ترافیک از دور، صدای بال زدن پرندگان، صدای وسایل برقی داخل خانه و خانه های مجاور و حتی امواج مافوق صوت را که خفاش ها تولید می کنند، برای آنها قابل درک است.

موش ها قادر به درک اصوات مافوق صوت هستند هر چند که صداهای بلند برای آنها ناخوشایند است و باعث دور شدن موش از محل می شود ولی پس از قطع صدا ممکن است به همان محل باز گردند. در صورتی که این اصوات بلند به طور یکنواخت و در فواصل زمانی مشخص تکرار شود برای موش ها عادی می شوند.

مشخصات و خصوصیات جمعیت

منابع محیطی :

مهمترین عامل فیزیکی که برای بقای جوندگان ضروری است آب، غذا و پناهگاه می باشد و بهترین زمان برای افزایش جمعیت موش های اهلی وقتی است که سه عامل فیزیکی فوق فراوان باشد. منبع اصلی غذا برای موش های اهلی در مناطق شهری شامل انبارهای مواد غذایی، مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی، محل هایی که ضایعات مواد غذایی ریخته می شود و محل های تجمع زباله می باشد.جمع آوری و حمل و نقل غیرمناسب و تلنبار کردن زباله باعث افزایش موش های فاضلاب در محیط های شهری می شود و یکی از عوامل پایداری موش های اهلی در شهرها، عدم توجه به جمع آوری و حمل و نقل زباله می باشد.

دستیابی به آب برای موش نروژی (موش فاضلاب) از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مسئله بخصوص در مورد موش هایی که در انبارها زندگی می کنند و یا در فصول خشک اهمیت بیشتری دارد موش نروژی نیاز به غذاهای مرطوب دارد و اگر از غذاهای خشک استفاده کند نیاز به آب آزاد پیدا می کند و در صورتیکه آب در محل وجود نداشته باشد، از عوامل محدود کننده انتشار این گونه بشمار می آید.

موش خانگی از آب متابولیک (آب موجود و حاصل از مولکول های مواد غذایی) به طور موثری می تواند استفاده کند و زیستگاه های خشک را بدون مشکل تحمل می کند موش سقف قدرت تحمل فقدان آب را بیشتر از موش فاضلابی دارد لذا در برنامه های مبارزه در مناطق گرمسیر، فصول گرم سال و همچنین محیط های از قبیل انبارها به ویژه انبارهای مواد غذایی نظیر گندم و غلات، استفاده از آب مسموم جهت کنترل این موش ها توصیه می شود.

اصولا زباله یکی از منابع اصلی تغذیه ای موش ها در شهر می باشد در جوامعی که به جمع آوری و دفع بهداشتی زباله اهمیت کافی داده نمی شود، زباله یکی از مواد بسیار جذاب برای آنها محسوب می شود این جاذبه به نحوی است که روی میزان تغذیه موش ها بخصوص موش فاضلاب تاثیر می گذارد و سبب افزایش تغذیه از زباله می شود.

تولید مثل :

موش ها دارای فعالیت تولید مثل فوق العاده ای هستند این توانایی با عوامل ذیل مشخص می شود: بلوغ جنسی زودرس، کوتاه بودن زمان آبستنی، قدرت تولیدمثل در تمام طول سال و اندازه کوچک نوزاد آنها. این مشخصه ها توانایی بالقوه موشها را در رشد سریع جمعیت آنها پس از برنامه های مبارزه، بیان می دارد.در کل بین دفعات حاملگی و تعداد فرزندان به دنیا آمده در هر ماه رابطه معکوس وجود دارد. موش فاضلاب کمترین میزان حاملگی و در مقابل بیشترین تعداد نوزاد به دنیا آمده را در هر زایمان دارد. موش خانگی بیشترین دفعات زایمان را در طول سال دارد در حالیکه در هر زایمان کمترین تعداد نوزاد را به دنیا می آورد.

در بین این سه گونه موش خانگی، بالاترین میزان تولید مثل را در سال دارد که رقم آن ۴۵ نوزاد به ازاء هر موش خانگی ماده در سال می باشد. بالا بودن میزان تولید مثل در موش خانگی به دلیل زیاد بودن دفعات حاملگی در سال، کوتاه بودن دوران بارداری و سریع بالغ شدن نوزادان می باشد.

در شرایطی که که غذا و پناهگاه به فراوانی یافت شود و آب و هوا معتدل باشد موشهای اهلی در تمام طول سال قادر به تولید مثل هستند.

مرگ و میر :

دشمنان طبیعی و بیماری از دلایل اولیه مرگ و میر در جمعیت موش ها می باشد. شکارچی اصلی موش های اهلی در درجه اول انسان می باشد. که با استفاده از روش های مختلف مبارزه از جمله کاربرد سموم تدخینی (گازی)، طعمه مسموم و تله گذاری اقدام به کاهش جمعیت آنها می نماید. مطالعات انجام گرفته نشان می دهد که حضور و یا فقدان سگ ها و گربه های شهری هیچ تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش جمعیت موش ها ندارد.عوامل بیماری زا نیز به عنوان یکی از عوامل نابود کننده موشها مطرح هستند عامل بیماریزای طاعون (Yersinia Pestis) بیش از هر ارگانیسم دیگری در موشها مرگ و میر ایجاد می کند.

بعضی از گونه های میکروب سالمونلا (Salmonella) سبب بروز بیماری های همه گیر در جمعیت موش می شوند. از این روی این میکروب به عنوان یک روش مبارزه بیولوژیک محسوب می شده است. البته از آنجایی که این ارگانیسم برای گونه های غیرهدف از جمله انسان خطرناک و بیماری زا هستند این نکته به عنوان محدودیتی در کاربرد این میکروارگانسیم محسوب می گردد.

علائم حضور موش در یک منطقه

فضولات : یکی از مشخص ترین آثار موش در یک منطقه، دیدن فضله موش است.

وجود لکه های چربی در مسیر رفت و آمد.

آثار جویدگی روی اشیاء : برای ثابت نگه داشتن طول دندان و همچنین تیز نگه داشتن آن، دائما به وسیله جویدن اشیاء و مواد مختلف این منظور را تامین می کنند.

موش ها هر چیزی را که در محیط بیابند می جوند اشیایی مثل قوطی های مقوایی، جعبه های چوبی، لوله های سربی و کابل های برق را می توانند بجوند با دیدن آثار جویدگی موش ها روی کیسه ها، کارتن ها و سایر اشیاء می توان به حضور آنها و میزان آلودگی منطقه پی برد.

دیدن مدخل لانه : در نقاط باز می توان محل های ورودی یا مدخل لانه را دید. در صورتی که در کنار لانه خاک تازه و مرطوب وجود داشته باشد، نشان دهنده این است که لانه تازه احداث شده است و اگر روی خاک مدخل لانه، آثاری از رفت و آمد مانند ردپا و در اطراف مدخل ورودی علائمی مانند فضولات و تکه های مواد غذایی وجود داشته باشد، لانه فعال است.

مسیرهای رفت و آمد : موش ها و راتوس ها معمولا از مسیرهایی کاملا مشخص عبور می کنند و در اثر عبور متوالی از این مسیرهای مشخص راه های به عرض ۷ – ۱۰ سانتی متر به وجود می آید.

عادات غذایی موش ها به ما چه آسیب هایی وارد می کند؟

موش های خانگی همه چیزخوار هستند. اما ترجیح می دهند بیشتر از موادی مانند غلات، میوه ها و دانه ها مصرف کنند. در نتیجه ممکن است به محصولات زراعی و باغات خانگی آسیب جدی وارد کنند. این جوندگان کوچک نه فقط به افراد ساکن در خانه، بلکه به منابع غذایی بسیاری از افراد می توانند آسیب وارد کنند. بنابراین از این جهت، عادات غذایی موش برای ما انسان ها اهمیت پیدا می کند.

موش ها چگونه تغذیه می کنند؟

موش ها آنقدر تغذیه می کنند که ممکن است تصور کنید آنها سیری ناپذیرند! آنها می توانند در بیست و چهار ساعت، بین 15 تا 20 بار تغذیه کنند. فرض کنید چند موش در یک انبار غله پنهان شده باشند بعد از مدت کوتاهی تولید مثل کرده و تعدادشان زیاد می شود. اگر این تعداد موش کنترل نشوند می توانند خسارات زیادی به انبارهای غله و یا موارد مشابه وارد کنند.

موش ها بیشتر چه نوع غذایی مصرف می کنند؟

همانطور که در بالا نیز گفته شد موش ها همه چیز خوارند. آنها می توانند از انواع مواد غذایی تغذیه کنند. اما ترجیح موش ها غذاهایی است که سرشار از کربوهیدرات باشد. مانند:

نان

غلات

سایر مواد غذایی فرآوری شده با شکر

در یک خانه، موش ها بدون استثنا هر چیزی را که سر راهشان است می خورند. موش ها معمولاً 3 تا 5 گرم غذا در روز می خورند که در مجموع 15 تا 20 بار در روز به میزان 0.15 گرم هر بار غذا می خورند. این بدان معنی است که موش ها همیشه در حال خوردن هستند. موش های خانگی دوست دارند غذاهای شیرین بخورند.

آیا موش ها واقعا پنیر دوست دارند؟

اگرچه معمولاً اعتقاد بر این است که موش ها جذب پنیر می شوند، اما آنها تمایل دارند غذاهایی را ترجیح دهند که کربوهیدرات بیشتری دارند. شاید باورتان نشود اما موش ها خیلی چیزها را بیشتر از پنیر دوس دارند. اولویت آنها هنگام وجود کره بادام زمینی و پنیر، قطعا کره بادام زمینی خواهد بود.

شکلات ممکن است جذاب‌تر از پنیر برای موش‌ها باشد. با این حال، موش‌های خانگی بی‌تفاوت هستند و از هر منبع غذایی در دسترس خود استفاده می‌کنند. آنها معمولاً در جستجوی غذا سطل های زباله را به هم می ریزند.

نشانه های موش ها در آپارتمان و جاهایی که باید در جستجوی آن ها باشید

موش ها ممکن است موجودات ریز جثه ای باشند. اما آن ها نشان هایی واضحی چون رد پا و یا مدفوع از خود به جای می گذارند. بنابراین همیشه وقتی اولین بار به یک خانه جدید می روید به نشانه ها دقت کنید. زیرا آلودگی های ناشی از آن می تواند به سرعت تکثیر شود. موش ها همیشه آفات مشکل زایی در مناطق مسکونی بوده اند اما حل مشکل وجود موش در آپارتمان ها به نظر کمی سخت تر هم خواهد بود.

رابطه موش ها و انسان

موش ها اغلب به عنوان یک حیوان موذی و ناقل بیماری در نظر گرفته می شوند، اما با موفقیت در سرتاسر جهان به بقای خود ادامه می دهند. این موفقیت را می توان به هوش و آرایش ژنتیکی آن ها نسبت داد. رابطه تنگاتنگ انسان و موش ها از زمانی آغاز شد که انسان از شکارچی بودن دور شد و وارد جوامع کشاورزان شد. موش ها خیلی زود فهمیدند که خوردن غذای ذخیره شده انسان ها خیلی راحت تر از پیدا کردن غذا به تنهایی است.

از آن زمان موش ها برای بسیاری از انسان ها مایه نگرانی و ناراحتی بوده اند. برای بسیاری از افراد فکر اینکه موش روی پیشخوان آن ها راه برود کافی است تا آن ها را دیوانه کند. موش ها تنها در عرض چند هفته بالغ می شوند و یک موش ماده می تواند بیش تر از 10 بار در سال و هر بار 5 تا 6 بچه به دنیا بیاورد با این سرعت، حتی یک موش کوچک به سرعت می تواند تکثیر شود.

شناخت برخی عادات و رفتار موش ها

موش ها اغلب داخل دیوار ها یا در انبارها زندگی می کنند تا بتوانند به منابع غذایی نزدیک باشند. آنها موجوداتی همه چیز خوار هستند، بدین معنی که برای زنده ماندن تقریباً همه چیز می خورند اما بیشتر، دانه ها و غلات را ترجیح می دهند. این موجودات در مکان هایی دنج و دور از چشم، لانه می سازند و مواد غذایی ذخیره می کنند.

این موجودات اغلب در شب فعالیت دارند و از محیط های روشن دوری می کنند. آن ها قابلیت آن را دارند که به آرامی و بدون اینکه توجهی را جلب کنند مدت های زیادی در خانه رفت و آمد کنند. بنابراین ممکن است بسیاری از افراد در جریان نباشند که میان دیوار هایشان میزبان تعداد زیادی از موش ها هستند.

چطور بفهمیم در خانه یا آپارتمان موش وجود دارد؟

موش ها موجودات بسیار زیرکی هستند. با اینحال همیشه علائمی از خود به جای می گذارند که می توان ار آن ها برای شناسایی وجود موش در خانه استفاده کرد.

یک. مشاهده موش

مشاهده یک موش، مسلماً قطعی ترین راه برای کشف مشکل وجود موش در آپارتمان است. موش ها انفرادی زندگی نمی کنند و دیدن یک موش در اتاق نشیمن نشان دهنده یک مشکل بزرگتر در دیوار ها است. موش ها در پایین زنجیره غذایی قرار دارند و بیشتر فضاهای تاریک، محصور و ایمن را ترجیح می دهند و عمدتاً به دلیل نا امیدی از یافتن غذا و کمبود مواد غذایی در فضاهای باز دیده می شوند.

دو. ادرار و مدفوع

موش ها حین حرکت به طور مداوم از خود ادرار و مدفوع به جای می گذارند. موش های خانگی هر روزه 50 تا 75 فضله از خود تولید می کنند. افرادی که در فضای خانه هایشان موش وجود دارند از وجود مدفوع موش در کمد، زیر وسایل و یا هر جای دیگر رنج می برند. مدفوع موش ها غالباً رنگ تیره، استوانه ای شکل و انتهای آن نوک تیز استادرار آن ها رنگ و بوی نامطبوعی بجای می گذارد.

اگر سایزهای مختلفی از فضله موش را دیدید احتمالا یک خانواده از موش ها در آپارتمان شما وجود دارند. این نشان می دهد در بین آن ها موش های بزرگ و کوچک زندگی می کند. در مورد ادرار الزاما به دنبال فضولاتی شبیه ادرار انسان نباشید. زیرا ادرار موش با چربی بدن آن ها، گرد و غبار و خاک مخلوط شده و ایجاد تپه های جامدی با ارتفاع 2 سانتیمتر می کند.

سه. صداها

صدای موش ها اغلب شب ها و زمانی که خانه ساکت است، شنیده می شود. خراشیدن و صدای حرکت آن ها از سقف و میان دیوار در شب، شدت پیدا می کند. به همین دلیل اغلب این صدا با صدای حیوانات بزرگتری اشتباه گرفته می شود اما در اغلب اوقات صدای موش است که شنیده می شود. یک راه برای اینکه شما بفهمید صدای ایجاد شده از جانب موش است اینکه با دست به دیوار ضربه بزنید، در اکثر موارد صدا به طور موقت قطع خواهد شد و دوباره بعد مدت کوتاهی شروع خواهد شد.

چهار. گاز گرفتن و جویدن

مانند همه جوندگان دیگر، موش ها نیز باید به طور مدام بجوند و گاز بگیرند تا دندان هایشان را کوتاه نگه دارند. با توجه به سایزشان موش ها دندان های فوق العاده قدرتمندی برای جویدن بسته بندی مواد غذایی، پلاستیک و حتی چوب دارند. موش ها حفره هایی به قطر 2 سانتیمتر برای دسترسی به مواد غذایی و حرکت خود ایجاد می کنند. جویدن کابل برق توسط موش ها در آپارتمان می تواند خطرات جدی را ایجاد کند.

پنج. حفر تونل و لانه سازی

موش ها با خرد کردن و جمع آوری موادی فیبر مانندی مثل کاغذ، کوسن ها و عایق دیوارها، لانه خود را می سازند. سوراخ هایی به اندازه توپ گلف در اتاق زیر شیروانی نشان دهنده حفر تونل موش هاست. موش ها ترجیح می دهند در جاهای گرم یا جاهایی که وسایل گرمایشی مثل اجاق گاز، ماشین ظرفشویی، قهوه ساز و یا بخاری ها وجود دارد لانه بسازند.

محل اختفای موش ها

موش ها در وسط اتاق رفت و آمد نمی کنند، آن ها نمی خواهند زیاد با آن ها رو به رو شوید. بنابراین به علائم مسیرهای عبور آن ها دقت کنید. موش ها معمولاً مسیرهای محیط یک اتاق، یعنی جاهایی که به دیوار نزدیک است را طی می کنند. بنابراین به دنبال علائمی چون مدفوع در کنار قرنیز دیوار باشید. موش ها معمولاً جاهایی را که در آن احساس امنیت کنند دوست دارند، بنابراین شما احتمالاً ردی از مدفوع آن ها در این نقاط می یابید. اگر طی حرکت به روغن آغشته شده باشند، از خود ردپایی روغنی به روی دیوار به جای می گذارند.

یک. نزدیک به محل نشت آب در خانه

موش ها به آب احتیاج دارند. آن ها از لوله هایی که آب از آن نشت کرده به عنوان منابع آب خود استفاده می کنند، یا حتی ممکن است با جوییدن لوله های پلی اتیلنی انتقال آب، به آب دسترسی پیدا کنند. بنابراین زیر مخزن حمام و سینک آشپزخانه را جهت آسیب دیدگی بررسی کنید.

دو. نزدیک به منابع مواد غذایی

موش ها اغلب لانه های خود را نزدیک به منابع غذایی می سازند. به دنبال سوراخ لانه آنها، مدفوع، ردپای یا هرگونه آلودگی از جانب آن ها در آشپزخانه یا قفسه های مواد غذایی باشید. به دلیل اینکه محیط های مرطوب و گرم برای موش ها بسیار دلپذیر است پشت وسایل بزرگی چون اجاق گاز و یا یخچال را برای بررسی در نظر بگیرید.

سه. مکان های تاریک و خلوت

بسیاری از موش ها، همچنین می توانند لانه های خود را در زیرزمین، انبار و یا اتاق های زیر شیروانی بسازند. زیرا در آنجا کسی مزاحمتی برایشان ایجاد نخواهد کرد آن در امتداد دیوار و لوله ها عبور می کنند تا با منابع غذایی در قسمت اصلی خانه دسترسی پیدا کنند.

آیا بیماری های ناشی از موش ها می توانند برای ما، خطرناک باشند؟

در حقیقت وجود موش در خانه بسیار خطرناک است. دلیل خطرناک بودن موش ها این نیست که آن ها گاز می گیرند یا دندان هایی تیز یا نیش زهرآگین دارند؛ بلکه به این دلیل است که موش ها با عوامل بیماری زا زیادی سر و کار دارند که سلامتی ما را در معرض خطر قرار می دهند. بیماری های ناشی از موش می توانند حتی موجب مرگ در انسان نیز بششوند. به همین دلیل، خلاص شدن از شر موش های خانه، بسیار مهم است؛ هرچه زودتر از شر موش ها خلاص شوید، همانقدر کمتر در معرض خطرات ناشی از آن ها قرار می گیرید.

در ماه های سرد سال، موش ها، به دنبال یافتن سرپناهی برای محفوظ ماندن از سرما و یافتن غذا، وارد خانه های ما می شوند. همه گونه های موش در صورت یافتن فرصت، خانه ما را به هر مکان دیگری برای زندگی ترجیح می دهند. وجود موش در خانه، برای همه ما ناراحت کننده است. موش ها به مواد غذایی دستبرد می زنند و با جویدن سیم ها، مبلمان و دیواره ها به خانه ها آسیب می رسانند. تمامی این ها برای اینکه موش را به آفتی منفور تبدیل کند کافی است.

خطرات ناشی از وجود موش چیست؟

به نقل از مراکز کنترل بیماری ها در سراسر جهان، موش ها عامل انتشار تعداد زیادی از بیماری های خطرناک هستند. به علاوه علت تعدادی از بیماری های سخت که سلامتی را به خطر می اندازند نیز، به موش ها نسبت داده می شود. برخی از بیماری ها مستقیماً از طریق موش ها، به انسان انتقال می یابد. مانند تماس با مدفوع، بزاق، ادرار یا گزیدگی موش و حتی صرفاً از راه تماس مستقیم با خود موش ها.

برخی بیماری ها نیز به صورت غیرمستقیم از طریق موش ها منتقل می شوند. کنه ها، کک ها و مایت هایی که به صورت انگل در بدن موش ها زندگی می کنند، می توانند سبب انتقال بیماری به انسان ها شوند.

یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که در تهاجم موش ها با آن مواجه می شویم، تعیین قلمرو این جوندگان کوچک است. موش ها برای مشخص کردن محدوده زندگی خود، آلودگی شدیدی به بار می آورند. آن ها سراسر قلمروی خود را با ادرار و مدفوعشان نشانه گذاری می کنند. فضله موش ها حامل تعداد بیشماری عامل بیماری زای شناخته شده است که می توانند مشکلات بسیار جدی برای سلامت انسان ها ایجاد کرده و جان آن ها را به خطر بیاندازند.

برخی از میکروب های خطرناک موجود در فضولات موش ها عبارتند از:

هانتا ویروس

این ویروس خطرناک، اغلب در گونه ای از موش ها که موش گوزنی نام دارند، یافت می شود. هانتا ویروس در ادرار و مدفوع موش ها به وفور یافت می شود. هر گونه تماس با موارد آغشته به ادرار و مدفوع موش، می تواند سبب انتقال این ویروس ها به بدن انسان شده و سندرم ریوی هانتویروس را که یک بیماری سخت است در انسان ایجاد کند. از این گذشته، مدفوع و ادرار خشک شده موش نیز می تواند به شکل ذرات ریز گرد و غبار، سبب انتشار این ویروس شود.

علائم و نشانه های آلودگی هانتا ویروس، مانند بسیاری از بیماری های دیگر با تب و لرز همراه با درد، آغاز می شود. در صورت عدم درمان به موقع، اوضاع به سرعت رو به وخامت می رود. فرد مبتلا به این ویروس، پس از مدتی دچار تنگی نفس و نارسایی کلیه می شود، همه این موارد در نهایت به مرگ فرد مبتلا، می انجامد. بنابراین در هنگام تمیز کردن محیط های بسته ای که مورد تهاجم موش ها واقع شده است، حتماً موارد ایمنی را رعایت کنید، تا در معرض ابتلاء به این بیماری خطرناک قرار نگیرید.

سالمونلا

موش ها همیشه و همه جا به دنبال غذا می گردند و تقریباً می توانند با کمک پنجه و دندان های تیز خود، هر چیزی را بخورند. به همین دلیل آن ها روی پیشخوان های آشپزخانه، در همه جای انباری مواد غذایی و کابینت های خانه راه می روند و آلودگی و میکروب ها را به مواد غذایی موجود در این مناطق، انتقال می دهند. یکی از خطرناکترین باکتری هایی که از طریق موش ها منتقل می شود، سالمونلا است؛ سالمونلا اغلب به عنوان مسمومیت غذایی شناخته می شود. عفونت ناشی از باکتری سالمونلا، می تواند بسیار جدی و خطرناک باشد.

علائم آلودگی به باکتری سالمونلا عبارتند از: ورم معده و اسپاسم شدید عضلات معده، استفراغ و اسهال

لپتوسپیروز

لپتوسپیروز نوعی بیماری است که توسط باکتری هایی به نام لپتوسپیرا ایجاد می شود. این بیماری که هم انسان و هم طیف وسیعی از حیوانات را آلوده می کند، در سراسر جهان شیوع دارد، اما در مناطق معتدل و گرمسیری رایج تر است. علائم ناشی از این بیماری باکتریایی، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در حالی که برخی افراد آلوده به لپتوسپیروز به هیچ وجه علائمی ندارند، برخی دیگر به شدت بیمار می شوند.

برخی حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، خوک، سگ، راکون و جوندگان، ناقل باکتری های لپتوسپیرا را حمل هستند و آن را از طریق فضولات خود، منتقل می نمایند. خاک یا آب آلوده به فضولات، شایعترین علت این نوع عفونت در انسان ها هستند.

کوریومننژیت لنفوسیتی

کوریومننژیت لنفوسیتی یک بیماری عفونی با عامل ویروسی است که از طریق جوندگان منتقل می شود. این بیماری می تواند باعث ایجاد مشکلات مغزی جدی، از جمله مننژیت آسپتیک و انسفالیت شود. هر چند موش های خانگی مهم ترین عامل انتقال کوریومننژیت به انسان هستند، اما همسترهایی که با موش های وحشی در تماس باشند نیز، می توانند این بیماری خطرناک را منتقل کنند. در صورتی که فردی در معرض ادرار تازه، بزاق، فضله یا مواد لانه سازی موش ها قرار بگیرد، به احتمال زیاد به این ویروس آلوده می شود.

نکته بسیار مهم دیگری که باید در رابطه با موش ها به خاطر داشته باشید، این است که موش ها آفاتی بسیار آلوده هستند. این جوندگان هرگز خود را تمیز نمی کنند. یعنی اینکه موش ها اغلب میزبانانی مناسب برای انگل هایی نظیر کنه و کک هستند. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که بسیاری از بیماری های خطرناک مختلف، می توانند از طریق انگل های موش ها، منتقل شوند، از جمله این بیماری ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

انواع بیماری های ناشی از انگل های موش ها

بیماری لایم:

این بیماری از طریق کنه های موجود در بدن موش ها منتقل می شود. کنه ها می توانند به سرعت در بدن موش تکثیر شوند و این عامل بیماری زای بسیار خطرناک را که می تواند اثرات بلند مدت شدیدی بر روی سلامت انسان داشته باشد، انتقال دهند.

طاعون

طاعون نوعی عفونت جدی در انسان است که توسط میکروبی به نام یرسینیا پستیس ایجاد می شود. طاعون، معمولاً باعث تورم غده های لنفاوی و ایجاد آبسه هایی بزرگ در بازو و پاها می شود.

مدت ها تصور بر این بود که عامل بیماری طاعون بوبونیک، موش ها و موش های صحرایی هستند. به مرور زمان مشخص گردید که این بیماری از طریق نیش نوعی کک که از بدن حیوان وحشی چون موش صحرایی و موش خرما تغذیه می کند، انتقال می یابد. به دلیل اینکه کک ها نیز درست مانند کنه و پشه ها، حشراتی خون خوار هستند، می توانند بیماری کشنده طاعون را به انسان ها و سایر حیوانات، انتقال دهند.

تب کنه ای

تب کنه ای، یکی دیگر از بیماری های بسیار جدی و تهدید کننده ای است که موش ها به طور غیر مستقیم انتقال می دهند. این بیماری از طریق کنه های جوندگانی نظیر موش ها به انسان ها منتقل می گردد.

تمامی بیماری های نام برده شده، نشان می دهد که خلاص شدن از شر موش های خانه تا چه حد اهمیت دارد. زیرا بیماری های ناشی از موش می توانند بسیار خطرناک و کشنده باشند. در واقع از بین بردن تهاجم موش ها، چیزی فراتر از جلوگیری از سوراخ شدن مبلمان خانه است. هر چه اقدام علیه موش ها را به تعویق بیندازید، به همان اندازه سلامتی خود را در معرض خطر بزرگتری قرار داده اید. برای ریشه کنی کلیه موش ها به صورت قطعی با ما تماس بگیرید.